Bằng cử nhân (tiếng anh còn gọi là Bachelor’s degree) là một loại bằng được cấp cho những sinh viên đã tốt nghiệp chuyên ngành mà mình chọn như khoa học tự nhiên, khoa học xã hội,... ở bậc đại học. Đây là một trong những loại bằng thuộc văn bằng trong hệ thống giáo dục của Việt Nam.
Bằng cử nhân khác gì bằng kỹ sư?
Câu hỏi “bằng cử nhân khác gì bằng kỹ sư?” được nhiều người quan tâm khi đứng trước sự lựa chọn giữa hai loại bằng cấp này. Dù cả hai đều là chứng chỉ đại học, nhưng chúng có sự khác biệt rõ rệt về chương trình đào tạo, kiến thức chuyên môn, kỹ năng cũng như mục tiêu nghề nghiệp. Một số sự khác biệt của hai loại bằng cấp này:
Bằng cử nhân thường là bằng cấp cho sinh viên sau khi hoàn thành chương trình đào tạo đại học có tính lý thuyết nhiều hơn, ít chú trọng vào thực hành. Các chương trình này bao gồm các môn học cơ bản trong lĩnh vực như khoa học xã hội, kinh tế, nghệ thuật, ngôn ngữ, hay các ngành học tổng quát khác. Sinh viên sẽ học những kiến thức nền tảng và lý thuyết cơ bản về ngành học của mình trong khoảng thời gian từ 3 đến 4 năm.
Bằng kỹ sư đòi hỏi được đào tạo chuyên sâu và thực tế hơn, tập trung vào các ngành khoa học kỹ thuật. Chương trình này không chỉ trang bị kiến thức lý thuyết mà còn chú trọng đến kỹ năng thực hành, nghiên cứu, và ứng dụng trong các dự án thực tế. Để có bằng kỹ sư, sinh viên cần hoàn thành chương trình học kéo dài từ 4 đến 5 năm, thường bao gồm cả giai đoạn thực tập, thực hành tại các công ty, xưởng sản xuất.
Có phải bằng cử nhân là bằng đại học?
Theo quy định của khoản 2 Điều 12 Luật Giáo dục năm 2019, các văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân gồm: bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, bằng tốt nghiệp trung cấp, bằng tốt nghiệp cao đẳng, bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và các văn bằng cùng trình độ.
Bên cạnh đó, Luật Giáo dục đại học 2012 cũng quy định trong Điều 38 về văn bằng giáo dục đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân gồm: Bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và văn bằng cùng trình độ.
Vì thế, cử nhân là tên gọi chung dành cho các sinh viên đã tốt nghiệp đại học và bằng cử nhân được hiểu là bằng do cơ sở giáo dục đại học cấp cho sinh viên đã đủ điều kiện tốt nghiệp hệ chính quy bậc đại học. Như vậy, bằng cử nhân cũng chính là bằng đại học.
Bằng cử nhân có những loại nào?
Tính tới thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có quy định cụ thể về các loại bằng cử nhân trong chương trình giáo dục đại học, mà chỉ đề cập chung chung rằng bằng cử nhân là một loại văn bằng thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Ở một số quốc gia trên thế giới, căn cứ vào chuyên ngành, lĩnh vực cấp bằng, bằng cử nhân được chia thành hai loại chính, cụ thể như sau:
Việt Nam tính tới hiện tại vẫn chưa có quy định cụ thể về các loại bằng cử nhân trong chương trình đại học, mà chỉ là khái niệm bằng cử nhân là bằng thuộc hệ thống giáo dục quốc dân chung chung. Tuy vậy, ở các quốc gia trên thế giới, bằng cử nhân được chia thành 02 loại căn cứ vào ngành và lĩnh vực cấp bằng.
Bằng Cử nhân Chuyên ngành Khoa học Xã hội - Bachelor of Art (gọi tắt là BA)
Bachelor of Art là bằng được trao cho những sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành khoa học xã hội. Những chuyên ngành này là một trong các chương trình giáo dục lâu đời của các trường đại học phương Tây, tập trung vào Liberal Art (nền giáo dục khai phóng). Các lĩnh vực của chuyên ngành này bao gồm: nghệ thuật, văn học, nhân văn, nhân học, lịch sử, khảo cổ tâm lý, dân tộc học, truyền thông, ngoại ngữ,...
Ở nước Anh, chỉ trường Đại học Cambridge và Viện Đại học Oxford ( University of Cambridge và University of Oxford) trao loại bằng Bachelor of Art cho sinh viên tốt nghiệp.
Còn tại Hoa Kỳ, Bachelor of Art được trao cho các sinh viên của tất các các ngành mang tính chất học thuật tại nhiều trường cao đẳng chuyên ngành, đặc biệt là các trường chuyên đào tạo nghệ thuật. Riêng Đại học Harvard (Harvard University), sinh viên tất tất cả các ngành đều được cấp Bachelor of Art.
Bằng Cử nhân Chuyên ngành khoa học tự nhiên (hay còn gọi theo tiếng Anh là BS - Bachelor of Science)
Ngược lại với Bachelor of Art là bằng cho các sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành khoa học xã hội, Bachelor of Science là loại bằng cử nhân bằng dành cho các sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành khoa học tự nhiên. Các lĩnh vực cụ thể của chuyên ngành này như: kỹ thuật, điện, cơ khí, y khoa... và các ngành khoa học ứng dụng.
Ngoài ra còn có bằng Bachelor of Applied Arts and Sciences (BAAS) về ngành Khoa học ứng dụng. Ở Vương quốc Anh, các trường đại học danh tiếng như Đại học Oxford (University of Oxford), Đại học Cambridge (University of Cambridge), hay hầu hết các trường khác đều cấp bằng này cho các sinh viên tốt nghiệp ngành Khoa học ứng dụng.
Một lưu ý khi chọn bằng cử nhân hoặc bằng cử nhân
Khi đã hiểu về việc bằng cử nhân khác gì bằng kỹ sư thì việc cân nhắc quan trọng chính là chi phí và thời gian học, cũng như việc lựa chọn trường đào tạo uy tín. Việc hiểu rõ về sự khác biệt giữa hai loại bằng cấp này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp với nhu cầu cá nhân và mục tiêu nghề nghiệp.
Cân nhắc về chi phí và thời gian học
Bằng cử nhân thường có thời gian đào tạo từ 3 đến 4 năm tùy theo ngành học. Trong khi đó, bằng kỹ sư có thể kéo dài từ 4 đến 5 năm do yêu cầu chương trình học chuyên sâu hơn, bao gồm các môn học kỹ thuật và thực hành. Thời gian học dài hơn sẽ đi kèm với chi phí học tập cao hơn, đặc biệt là đối với các ngành yêu cầu trang bị cơ sở vật chất như kỹ thuật, công nghệ, hay khoa học máy tính.
Do vậy, khi lựa chọn giữa bằng cử nhân và bằng kỹ sư, bạn cần cân nhắc khả năng tài chính của mình. Nếu bạn muốn tiết kiệm chi phí và thời gian, bằng cử nhân có thể là sự lựa chọn hợp lý. Tuy nhiên, nếu bạn muốn theo đuổi một nghề nghiệp kỹ thuật, bền vững lâu dài và sẵn sàng đầu tư thời gian cùng chi phí cho việc đào tạo chuyên sâu, bằng kỹ sư sẽ là lựa chọn phù hợp hơn.
Phân biệt giữa bằng cử nhân đại học và bằng kỹ sư
Bằng cử nhân là bằng dành cho cho sinh viên tốt các khối ngành về kinh tế xã hội, nghiên cứu nhiều, với thời gian đào tạo thông thường là 04 năm.
Cơ hội việc làm tương đối lớn và chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Còn bằng kỹ sư là bằng được cấp cho sinh viên tốt nghiệp các khối ngành như: Kỹ thuật, thiên về thực hành, ứng dụng vào thực tiễn nhiều hơn bằng cử nhân và thời gian đào tạo cũng dài hơn, có thể lên đến 05 năm.
Vì thế, nhìn chung thì tấm bằng kỹ sư dù sao cũng sẽ có khả năng cạnh tranh nhiều hơn so với bằng cử nhân. Bằng kỹ sư được đánh giá có nhiều lợi thế hơn bằng cử nhân.
Thế nào là bằng cử nhân và bằng kỹ sư?
Bằng cử nhân là tấm bằng được cơ sở giáo dục cấp cho sinh viên sau khi hoàn thành chương trình đại học. Chương trình này chủ yếu tập trung vào kiến thức lý thuyết, nghiên cứu và phát triển kỹ năng trong các lĩnh vực học thuật. Các ngành học phổ biến với bằng cử nhân bao gồm kinh tế, xã hội, ngôn ngữ, khoa học nhân văn, nghệ thuật… Bằng cử nhân thường kéo dài từ 3 đến 4 năm, tùy thuộc vào ngành học và chương trình học của từng trường.
Bằng kỹ sư là một loại bằng cử nhân chuyên ngành kỹ thuật được cơ sở giáo dục cấp cho sinh viên hoàn thành chương trình đào tạo đại học chuyên sâu về các ngành kỹ thuật và công nghệ. Chẳng hạn như kỹ thuật điện, cơ khí, xây dựng, công nghệ thông tin… Khác với chương trình cử nhân, bằng kỹ sư yêu cầu sinh viên không chỉ có kiến thức lý thuyết mà còn phải có kỹ năng thực hành trong môi trường công nghiệp. Chương trình đào tạo kỹ sư thường kéo dài từ 4 đến 5 năm và yêu cầu thực tập, nghiên cứu chuyên sâu về các vấn đề kỹ thuật trong ngành.
